Το ειδικό βάρος (πυκνότητα) του ηλεκτρολύτη, είναι η πιο ακριβής μέθοδος μέτρησης της κατάστασης φόρτισης.
Υδρόμετρο, τοποθετήθηκε σε μπαταρία αυτοκινήτου για πρώτη φορά το 1966, απο την αμερικάνικη εταιρεία AC DELCO και συγκεκριμένα στην μπαταρία του κουπέ GTO της Pontiac. Η συγκεκριμένη μπαταρία ήταν η Delco Energizer R59 της σειράς E5000.
Το υδρόμετρο μετρά την πυκνότητα και επομένως την ποσότητα του θειικού οξέος που περιέχεται στον ηλεκτρολύτη. Μια χαμηλή ένδειξη πυκνότητας, σημαίνει ότι μέρος του θειικού οξέος συγκεντρώνεται στην επιφάνεια των πλακών με τη μορφή θειικού άλατος και ότι η μπαταρία θειικώνεται και αποφορτίζεται.
Μετά την επαναφόρτιση της μπαταρίας, το θειικό άλας επιστρέφει ως θειικό οξύ στον ηλεκτρολύτη και το υδρόμετρο δείχνει με πράσινη ένδειξη την καλή κατάσταση της μπαταρίας. 'Ομως, αυτό αφορά μόνο το στοιχείο της μπαταρίας στο οποίο έχει τοποθετηθεί το υδρόμετρο και σε καμμία περίπτωση δεν απεικονίζει την πραγματική κατάσταση και των υπολοίπων στοιχείων.
'Ενα υδρόμετρο, διαθέτει έγχρωμα πλωτά σφαιρίδια διαφορετικής πυκνότητας και χρωμάτων, όπου το πράσινο δείχνει πάντοτε την πλήρως φορτισμένη μπαταρία. Τα υπόλοιπα χρώματα (λευκό, κόκκινο, κίτρινο, μπλέ ή μαύρο) και ανάλογα με τον κατασκευαστή, δείχνουν την μερική ή την ολική αποφόρτιση της μπαταρίας.
Ένδειξη ακριβείας της πραγματικής κατάσταση της μπαταρίας, θα μπορούσαμε να έχουμε μόνο στην περίπτωση που η μπαταρία διαθέτει ένα υδρόμετρο σε κάθε στοιχείο. (Παλαιότερα, στην δεκαετία του '80, υπήρχαν στην ελληνική αγορά, οι μπαταρίες STARTER της εταιρείας Motoba, οι οποίες διέθεταν 6 υδρόμετρα, ένα σε κάθε στοιχείο).
Το μόνο απολύτως σίγουρο, όταν το μοναδικό υδρόμετρο της μπαταρίας μας δείχνει πράσινη ένδειξη, είναι ότι το δυναμό του αυτοκινήτου στέλνει το σωστό ρεύμα φόρτισης. Ετσι, εάν παρά την πράσινη ένδειξη η μπαταρία δυσλειτουργεί, τότε το πρόβλημα βρισκεται σε αυτήν και όχι στο δυναμό.
Όπως προαναφέρθηκε, η λειτουργία του υδρόμετρου βασίζεται στην μέτρηση της πυκνότητας του ηλεκτρολύτη, της οποίας όμως η αλλαγή διαβάθμισης κατά την φόρτιση, καθυστερεί λίγο σε σύγκριση με την πραγματική κατάσταση φόρτισης της μπαταρίας. Ωστόσο, με μικρή καθυστέρηση, η ένδειξη του υδρόμετρου θα γίνει πράσινη μόλις η μπαταρία επανέλθει στο 100% της κατάστασης φόρτισης. Μπορεί όμως και να υπάρξουν πολλοί λόγοι για τους οποίους δεν θα εμφανισθεί πράσινη, όπως:
1. Εάν η μπαταρία αφέθηκε σε κατάσταση αποφόρτισης για μεγάλο χρονικό διάστημα, το πιθανότερο είναι, να παραμείνει άχρηστη και το υδρόμετρο να μη ξαναεμφανίσει πράσινη ένδειξη, επειδή ο ηλεκτρολύτης είναι διαστρωματομένος που σημαίνει ότι το βαρύτερο οξύ έχει βυθιστεί στο κάτω μέρος και το ελαφρύτερο νερό επιπλέει κοντά στην κορυφή και δεν πρόκειται να αποκτήσει πάλι την κατάλληλη πυκνότητα.
2. Μπορεί να υπάρχει ένα μικρό κομμάτι υλικού διαχωριστή μπαταρίας που εμποδίζει το πράσινο σφαιρίδιο από το να επιπλέει. Το καλύτερο σε αυτήν την περίπτωση είναι να ανακινηθεί η μπαταρία εμπρός και πίσω. Αυτό θα αναμίξει τον ηλεκτρολύτη και κατά πάσα πιθανότητα θα απελευθερώσει το πράσινο σφαιρίδιο, ώστε αυτό να επιπλέει και μόνο εάν το ειδικό βάρος (πυκνότητα) του ηλεκτρολύτη είναι το σωστό.
3. Εάν η μπαταρία υπερφορτίσθηκε με υψηλότερη του κανονικού τάση (>14,60 volts). Αυτό σημαίνει μεγάλο βρασμό, απώλεια μέρους του νερού του ηλεκτρολύτη το οποίο εξατμίσθηκε και έκθεση μέρους της επιφάνειας των πλακών εκτός του διαλύματος του ηλεκτρολύτη. Επομένως η μπαταρία αχρηστεύεται.
